Γιατρέ γιατρέ μου βγήκε ο ώμος!!!Συχνά οι ασθενείς τείνουν να περιγράφουν το εξάρθρημα του ώμου με την προαναφερθείσα φράση. Στο εν λόγω άρθρο θα γίνει εκτεταμένη αναφορά τόσο της ανατομίας της άρθρωσης του ώμου όσο και της παθολογίας που αυτή μπορεί να παρουσιάσει.
ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Η άρθρωση του ώμου ή αλλιώς ωμογληνοβραχιόνια άρθρωση αποτελεί μία από τις πολυπλοκότερες του ανθρωπίνου σώματος και είναι αυτή που συνδέει το άνω άκρο με την ωμική ζώνη και επομένως με τον κορμό. Είναι μια σφαιροειδής άρθρωση με μεγάλη ελευθερία κινήσεων, με μικρή όμως σταθερότητα.
Οι αρθρικές επιφάνειες που συμμετέχουν είναι η κεφαλή του βραχιονίου οστού και η ωμογλήνη της ωμοπλάτης. Συγκεκριμένα μόλις το 1/3 της “σφαίρας” εγκολπώνεται στην ωμογλήνη, κάτι που από τη μία προσφέρει κινητικότητα στην άρθρωση αλλά από την άλλη εντείνει την αστάθεια αυτής. Αξίζει να αναφέρουμε ότι παλαιότερα όλη η κεφαλή εγκολπωνόταν όπως συμβαίνει και στην άρθρωση του ισχίου(Πόνος στο ισχίο;) , λόγω της “τετράποδης” βάδισης του ατόμου (επιβεβαιώνεται από ανθρώπινα απολιθώματα), ωστόσο κατά την εξέλιξη επήλθε αυτή η διαφοροποίηση.
Δεδομένου λοιπόν της χαλαρής εγκόλπωσης της κεφαλής είναι απαραίτητη η συνύπαρξη αρκετών μαλακών μορίων(δέρμα,υποδόριο,απονευρώσεις,μύες), χόνδρινος ιστός καθώς και αρθρικός θύλακας.
Η ωμογλήνη λοιπόν καλύπτεται περιφερικά από επιχείλιο χόνδρο, πάνω στον οποίο προσφύεται χαλαρός αρθρικός θύλακος ο οποίος επεκτείνεται γύρω από τον ανατομικό αυχένα του βραχνιονίου οστού. Συμπληρωματικά ο θύλακος ενισχύεται από λεπτές τενόντιες δεσμίδες που προέρχονται από τους τένοντες του υποπλάτιου, υπερακάνθιου, υπακάνθιου και μικρού στρογγύλου μυ(στροφικό πέταλο-rotator cuff), ενώ πάνω από αυτούς η άρθρωση του ώμου καλύπτεται από τον δελτοειδή μυ ο οποίος προσφέρει το κυκλικό σχήμα της άρθρωσης.
Η άρθρωση επενδύεται από 5 συνδέσμους: κορακοβραχιόνιο,3 γληνοβραχιόνιους (άνω,μέσω,κάτω) και τον εγκάρσιο βραχιόνιο. Σημαντικότερος εξ αυτών ο κορακοβραχιόνιος που εκφύεται από την κορακοειδή απόφυση και καταφύεται στο μεγάλο και μικρό βραχιόνιο όγκωμα, επεκτεινόμενος πάνω από την διάρθρωση.
Η άρθρωση αυτή νευρώνεται απο το μασχαλιαίο και το υπερπλάτιο νεύρο (κλάδοι βραχιονίου πλέγματος) και αιματώνεται από την οπίσθια περισπώμενη (3ος κλάδος μασχαλιαίας αρτηρίας), στοιχεία πολύ σημαντικά για τον ιατρό καθώς σε τυχόν παθολογική κατάσταση (π.χ κάταγμα) πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε αυτά ώστε να μην τρωθούν.
ΚΑΚΩΣΗ
Μία πιθανή παθολογική κατάσταση για την άρθρωση του ώμου αποτελεί η εξάρθρωση της.Γενικότερα εξάρθρημα καλείται η παρεκτόπιση των αρθρικών επιφανειών που αποτελούν μία άρθρωση με αποτέλεσμα την απώλεια της λειτουργίας των συνδέσμων που την σταθεροποιούν. Η άρθρωση του ώμου είναι αυτή που υπόκειται συνήθως εξάρθρωση εν συγκρίσει με τις υπόλοιπες του ανθρωπίνου σώματος,λόγω κυρίως της χαλαρότητάς της. Συνήθως η παθολογική αυτή κατάσταση επέρχεται λόγω κάποιου τραυματισμού(95%) ή λόγω χαλαρότητας των συνδέσμων του θύλακος εκ γενετής(5%).
Τα εξαρθρήματα της διάρθρωσης του ώμου κατηγοριοποιούνται σε πρόσθια και οπίσθια, ανάλογα με την κατεύθυνση που κινείται η κεφαλή του βραχιονίου οστού, με τα πρόσθια να είναι τα πιο συνήθη(95%). Ο συνηθέστερος τρόπος τραυματισμού είναι η πτώση του ασθενούς με το χέρι ανοικτό στα πλάγια και σε θέση έξω στροφής. Τότε η κεφαλή του βραχιονίου βγαίνει βίαια από την <κούπα> του γληνοειδούς και <κάθεται> ακριβώς μπροστά του.
Τα συμπτώματα είναι εμφανή λόγω της παρεκτόπισης της κεφαλής του βραχιονίου οστού ή οποία συνοδεύεται με έντονο άλγος.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Αμέσως μετά την εξάρθρωση απαιτείται άμεσα η ανάταξη του ώμου.Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες από τις πολλαπλές τεχνικές:
- του Ιπποκράτη: ο γιατρός τραβάει το εξαρθρωμένο χέρι κατά μήκος κάνοντας κόντρα στον θώρακα του ασθενούς με την φτέρνα του ποδιού του.
- του Aronen:
ο ασθενής κάθεται κάτω με τα γόνατα λυγισμένα και πλέκει σφιχτά τα δάκτυλα των χεριών του γύρω από το γόνατο της πληγωμένης πλευράς. Μετά,τεντώνοντας σιγά-σιγά τον κορμό προς τα πίσω, μπορεί να πετύχει μόνος του ανάταξη του εξαρθρήματος. Εφαρμόζεται συνήθως από αθλητές και δεν απαιτεί βοήθεια άλλου ατόμου.
Γενικότερα η ανάταξη της εξάρθρωσης του ώμου αποτελεί μία εύκολη παροχή πρώτων βοηθειών και το μόνο προαπαιτούμενο είναι να χαλαρώσει ο ασθενής έτσι ώστε να μην βρίσκονται σε τάση οι υπόλοιποι σύνδεσμοι και μύες που επενδύουν την άρθρωση. Σε πιθανή αποτυχία ανάταξης χορηγείται ενδοφλέβια ή ενδομυϊκά μυοχαλαρωτικά φάρμακα, όπου τότε η ανάταξη γίνεται αρκετά ευκολότερα. Αμέσως μετά από επιτυχημένη ανάταξη ο πόνος εξαφανίζεται εντελώς και ο ασθενής νιώθει σαν να μην έχει συμβεί κυριολεκτικά τίποτα. Η περιοχή έχει βέβαια μια τάση να εμφανίζει έντονο οίδημα τις επόμενες 24 – 48 ώρες. Ο ώμος μπορεί να ακινητοποιηθεί με απλούς επιδέσμους δημιουργώντας ένα αυτοσχέδιο body bandage έως ότου προμηθευτεί κανείς ένα ειδικό immobilizer.
Στη συνέχεια συστήνεται στον ασθενή ακινητοποίηση της άρθρωσης για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (περίπου ένα μήνα) το οποίο ωστόσο διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία. Γενικότερα στα ηλικιωμένα άτομα συνίσταται γρηγορότερη κινητοποίηση για να μην επέλθει δυσκαμψία του ώμου.Αργότερα ο ασθενής καλείται να ενδυναμώσει την άρθρωση με φυσικοθεραπείες.
Η σημαντικότερη επίπτωση του εξαρθρήματος (πέραν της πιθανότητας αγγειακής ή νευρικής τρώσης) αποτελεί η υποτροπή και καθ’έξιν επανάληψη του συμβάντος. Ακόμα και η καλύτερη αποκατάσταση αδυνατεί να διορθώσει πλήρως έναν έντονο τραυματισμό και επομένως σε μία επόμενη παράτολμη κίνηση ο υποτροπιάζον κίνδυνος είναι αυξημένος. Η χειρουργική αποκατάσταση συνίσταται κυρίως σε ασθενείς νεαρής ηλικίας λόγω της έντονης κινητικότητας-άθλησης αυτών καθώς και σε περίπτωση ραγδαίου τραυματισμού. Κατά τη χειρουργική επέμβαση ο ορθοπεδικός προσπαθεί να συρράψει το εκάστοτε πρόβλημα(συνήθως τον κάτω γληνοβραχιόνιο συνδεσμο-βλάβη Bankart) χρησιμοποιώντας συχνά ως μόσχευμα τον τένοντα της βραχείας κεφαλής του δικεφάλου.Όσον αφορά τις τελευταίες τεχνικές μελέτες, δεν παρατηρούνται στο κομμάτι επέμβασης του ορθοπεδικού αλλά στον αναισθησιολόγο ο οποίος χρησιμοποιώντας διάφορες νέες τεχνικές κάνει το χειρουργείο πιο ανώδυνο για τον ασθενή.Χειρουργική αντιμετώπιση βλάβης Bankart
Μετά το χειρουργείο ακολουθείται έντονη ενδυνάμωση της περιοχής του ώμου με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή,αφού πρώτα ακινητοποιηθεί για ένα διάστημα, και ο ασθενής μπορεί να επανέλθει πλήρως σε διάστημα 2-3 μηνών. Για αθλήματα ώμου η αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 6 μήνες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Anderson JE. «Grant’s atlas of anatomy», 8th ed. Baltimore: Williams & Wilkins, 1983.
- Brophy RH, Marx RG: The Treatment of Traumatic Anterior Instability of the Shoulder: Nonoperative and Surgical Treatment. Arthroscopy 2009
- Gray, Henry «Anatomy of the human body»,20th ed,1918
- Rockwood CA, Matsen FA III, et al: The Shoulder, 3rd edition, Saunders Company Philadelphia, Pennsylvania 2004
- Παπαδόπουλος Νικόλαος «Ανατομική του ανθρώπου» Τόμος Ι,2002
- Το ανθρώπινο σώμα, Parker Steve, Έκδοση 2010
lykosstavros's Blog 